Görme yetersizliğine ne yol açmıştır sorusu, hepimizin ve tüm ana babaların sormuş olduğu bir sorudur. Neden çocuğum göremiyor? Neden çocuğum az görüyor? Sorulan ilk sorulardır. Çocuğun neden göremediğini öğrenmek, tekrar aynı durumun ortaya çıkmasını önlemek için önemlidir. Ancak, neden göremediğini öğrenmenin çocuğun nasıl yetiştirileceği ve neler yapabileceğine ilişkin yardımcı olmayacağı bilinmelidir. Hatta görme yetersizliğine nelerin yol açtığının sorgulanması, sorgulayanı aklamaya, diğerlerini suçlamaya götürür ki, bunun kimseye bir yararı olmaz. Bu nedenle, çocuğun görme yetersizliğine nelerin yol açtığı sorusuna ilişkin kuşkular ne kadar erken yaşlarda aşılırsa, çocuğun yetişmesine o ölçüde yardımcı olunabilir.

Çocuklar Hangi Nedenlerle Görme Engelli Olurlar:

 Görme yetersizliği kalıtsal olabilir. Annenin gebeliği sırasında, kızamıkçık gibi ateşli hastalıklara yakalanma, bazı ilaçlar ve röntgen ışınlarına maruz kalınmasıyla görme organı ve görmeyle ilgili sinirler zedelenebilir böylece görme yetersizliği oluşabilmektedir. Erken doğan bebekleri yaşatabilmek için oksijen verilir. Verilen oksijen miktarının fazla olması sonucunda retina zedelenerek yine görme yetersizliği oluşabilir. Doğumun güç olması görmeyle ilgili sinirleri zedelerse, bebeğin görmesi yetersizleşebilir. Doğum sonrasında geçirilen ateşli hastalıklar, kazalar ve zehirlenmeler de görme yetersizlerine yol açabilir. Doğum sonrasında gözün ve göz sinirlerinin zedelenmesi sonucunda yine görme yetersizlikleri oluşabilmektedir.

Görme Yetersizliği Olan Bireylerde Belirtiler:

 * Gözlerinin önünde bulunan ilgi çekici eşyaları takip edemeyen ya da farkına varamayanlar

 * Uzun süre aynı yere bakanlar                                              

 * Farklı bir şekilde gözlerini döndürenler  

 * Sık sık gözlerini ovan ve kaşıyanlar                    

 * Gözlerini ışıktan kaçıran ve gözleri titreyenler          

 * Göz bebeğinin ortasında bulanıklık ve ışık geldiğinde parlama olanlar

 * Gözlerinde kızarıklık ve yaşarma olanlar

 * Renkli bir resmin renklerini ayıramayanlar

 * Sağa sola amaçsız uzanan ve sık sık düşenler

Gözlerde yukarıda ki belirtilerden biri ya da bir kaçı varsa, çocuğun görme engelli olma olasılığı yüksektir. Anne babalar ya da öğretmenler bu belirtileri fark ettiğinde; çocuğun hemen doktora götürülmesini sağlamalıdırlar.

Ailelere Öneriler:                             

 Görme engelli çocukta bütün çocuklar gibi aynı gelişme aşamalarından geçerek büyür. Belirli gelişme aşamasındaki tüm davranış özelliklerine, görme engelli çocuklarda da rastlanır. Bu nedenle çocuğunuzda gözlemlendiğiniz davranışlar karşısında telaşa kapılmadan önce bu davranışın onun gelişme aşamasına uygun olup olmadığını anlamak için çocuk psikolojisi ve gelişimi ile ilgili kaynakları okuyunuz  eksik olduğunuzu düşündüğünüz durumlarda uzmanlardan destek alınız ve karşılaşılan güçlüklerde çocuğunuzun görmemesine sığınmayınız.

Görme engelli çocukta görme duyusunun yerini ağırlıklı olarak dokunma duyusu almaktadır. Dış dünyayı görerek tanımak yerine, elleri ile yoklayarak tanımakta; dokunma duyusu yoluyla elde ettiği izlenimlerle çeşitli kavramlar geliştirmektedir. Görmeyen çocuklar, cisimleri ağızlarına görenlerden daha sıklıkla götürmektedirler. Çünkü ağızları ile de nesneleri tanımaktadırlar. Bu nedenle çocuğunuzun bu davranışını, mikrop bulaşır endişesinden sıyrılarak mümkün olduğu kadar çocuklarınızı engellemeyiniz.

Görmeyen bebekler kendiliklerinden emeklemezler. Gören bebekler, hoşlarına giden bir nesneye ulaşmak için çaba gösterirler. Bu yüzden emeklemeyi kendi başlarına öğrenirler. Görmeyen bebeği ise sesli oyuncaklara ulaşması için çabalamaya ve emeklemeye teşvik etmelisiniz. Görmeyen çocukların başlarını öne eğdikleri sıklıkla görülmektedir. Bunu önlemek için, bebeğinizi sadece sırt üstü yatırmaya alıştırmayınız. İhtiyaçları karşılandığı ve keyifli olduğu zamanlarda bebeğinizi alçağa yüzükoyun yatırınız ve siz yüksekte oturunuz. Ona yüksekten konuşunuz, oyunlar yapınız, böylece boynunu yukarı kaldırma ve tutma egzersizleri yaparak boyun kaslarını geliştirmesini ve başını dik tutmasını sağlamış olursunuz. Bunu yapabilmesi için kolları üzerinde hareket etmesine yardımcı olunuz.

Yürüdükten sonra değişik hareketleri siz öğretmelisiniz. Koşmak, zıplamak, diz bükmek, eğilmek, çömelmek, kol kaldırmak, kol uzatmak vb... Bunları öğretirken; siz söz konusu hareketi kendi elleriniz ile onun kol ve bacakları üzerinde yaptırmalısınız. Aynı zamanda da hareketleri isimlendirmeli ve tarif etmelisiniz.

 Musa ALTUK   

Özel Eğitim Öğretmeni