Her anne baba çocuğunun yüzünde güller açtığını görmek ister, üzüntüyle kaşlarını çattığını, gözyaşlarını ya da dehşetli öfkesini değil. Bu nedenle bir çocuğa ''Hayır'' demek, onu disipline etmek çoğu zaman oldukça zordur. Yanlış şekilde "Hayır" demek uzun vadede zarar verici olabilirken bunu doğru şekilde yapmak çocuğu mutlu edebilir ve anne babalara da uzun vadeli bir rahatlama sağlayabilir. İşte "Hayır" demek üzerine bazı etkili ipuçları:

Bir Kez Söylemek Yeterlidir

İlk "Hayır" ınızı söylerken kararlı olmalısınız, yani yinelemeye gerek yok. Ciddi bir yüz ifadesi takının ve çocuğunuzun istediğini neden alamayacağının gerekçelerini açıklayın. Eğer ilk "Hayır" işe yaramıyorsa, başka bir yaklaşım deneyin.

Pes etmek yaygın yapılan bir hata. Eğer çocuğunuz sizi bıktırarak "Evet" dedirtebileceğini öğrenirse, sizi aralıksız olarak manipüle edecektir.

Neden 'Hayır',  Açıklayın

"Hayır" demek yeterli değildir. Çocuklar anlamayabilir ve siz bir açıklama yapana kadar uygunsuz davranışlarını tekrar edebilirler. Bu nedenle çocuğun anlayabileceği geçerli sebepler sunmak uzlaşmayı kolaylaştıracaktır.

Bazen "Evet" Demek "Hayır" Anlamına Gelebilir

     Çocuğun "Hayır" kelimesini çok fazla duyması, onun dil gelişimine zarar verebilir veya kırgınlığa yol açabilir. Bu gibi durumlarda "Evet" diyerek "Hayır"ı kastetmek de mümkün. Örneğin, çocuğunuz yemekten önce kurabiye yemek istiyorsa ''Hayır şimdi yiyemezsin.'' demek yerine "Evet, yemekten sonra bir kurabiye yiyebilirsin." diye yanıtlayabilirsiniz. Bu şekilde çocuğunuz, istediği bir şeyi alma fırsatına sahip olmuş oluyor ve uzlaşmayı öğreniyor.

Bağırmayın

Uzmanların görüşlerine göre çocuklarınıza bağırmak fiziksel cezalandırma kadar kötü olabilir ve davranış sorunları ile duygusal gelişim problemlerine yol açabilir. Çocuğa bağırmanın sonuçları, onları geçici olarak susturmanın getireceği faydalardan daha ağır basar. Uzmanlar, bağırmanın depresyon ve özsaygı problemlerine yol açabildiğini ortaya koyuyor. Dolayısıyla, sakin ve dostça bir tutumla iletişim kurmanın yolunu öğrenmek çocuklar ve aileleri açısından çok önemli.

Israrcı talepler çoğunlukla can sıkıntısının bir biçimidir. Sohbet etme ya da oyun oynama yoluyla çocuğunuza ilgi göstermek, dikkatinin odağını çabucak değiştirebilir ve daha olumlu bir şeye odaklamasını sağlayabilir.

Mahremiyetlerine Saygı Gösterin

Çocuğunuzu başkalarının önünde utandırmayın. Onun dikkatini çekin, yalnız kalabileceğiniz bir yere gidin ve açıkça "Hayır" deme sebeplerinizi açıklayın. Eğer başkalarının içinde ona saygısızca davranırsanız (ve hatta bundan dolayı diğer kişilerin de onunla alay etmesine sebep olursanız) çocuğunuz size gücenebilir, size olan güveni zarar görebilir. Unutmayın, çocuğunuzanasıl davranırsanız, onlar da aynısını size yapmayı öğreneceklerdir!

Bir Seçenek Sunarak "Hayır" Deyin

     Seçenekler sunmak çocuğunuzu, onun isteklerini geri çevirmediğinize ikna edebilir. Örneğin: "Hayır tatlım, şeker yiyemezsin, onun yerine bir elma yiyebilirsin." demek bir seçenek sunar ve elmanın şekere kıyasla sağlık için faydaları hakkında bir açıklama için kapı açar.

Boşa Umut Vermeyin

Ebeveynler sıklıkla "Şimdi olmaz." derler. Şimdi değilse, ne zaman? İma ettiğiniz vaadi yerine getiremediğinizde çocuğunuz güven sorunları geliştirmeye başlayacaktır. Çocuğunuza, isteğinin yerine getirilmesi için bekleyebileceği somut bir zaman dilimi verin. Örneğin: "Şimdi olmaz canım. Onu doğum gününde alırız."

Çocuğun Seçmesine Müsaade Edin

Seçmek, çocuklara yetki verir ve onlara fikirlerinin değerli olduğunu hissettirir. Karar verme hakkı tanınırsa görmezden gelinmiş hissetmeyeceklerdir. Oyuncak, kıyafet, defter vs. gibi nesneleri seçerken, çocuğunuzun bütün çeşitler arasından seçmesine izin vermektense, birkaç uygun çeşidi siz seçin ve son kararı çocuğunuza bırakın. Çocuğun tüm seçenekler arasından karar vermesine izin vermek, sizin nihayetinde reddetmek zorunda kalacağınız seçimler yapmasıyla sonuçlanabilir.

Eşinizle Ters Düşmeyin

Bazen bir ebeveyn "Hayır" der fakat çocuk "Evet" için diğer ebeveyne gider. Bu durum, ebeveynler arasında çekişmeye yol açabilir ve çocuğunuzun manipüle edici bir alışkanlık geliştirmesine sebep olabilir. Bu nedenle anne babalar olarak sürekli iletişim halinde olmalısınız. Eşinizin önceden bir yanıt verip vermediğini sormak, çocuğunuzu ikilemde bırakmaktançok daha kolay olacaktır.

"Hayır" demek zordur. Çocuğunuzu mutlu etmek istersiniz. Onların isteklerine boyun eğmek, en azından o an için, çok daha kolay gelir. Bağırmak daha kolaydır. Ancak, uzun vadedeki olumsuz etkilerini düşünecek olursak, sakin ve etkili bir şekilde iletişim kurmayı öğrenmek için vakit ayırmanız önemli.

Burcin BULKURCU     

Özel Eğitim Öğretmeni